برای پاسخ به این سوال که واتر جت چیست و چه کاربردی دارد، باید ابتدا به تعریف این ترکیب اشاره کنیم. واتر جت یا جت آب به معنی خروج پرفشار آب از یک نازل است.
احتمالا شما تجربه شستن ماشین یا حیاط منزل با شلنگ را دارید. گذاشتن انگشت شست سر شلنگ برای افزایش فشار خروج آب، ابتداییترین راه برای استفاده از این پدیده فیزیکی است! اما از واتر جت استفادههای متفاوتی میکنند که در ادامه مقاله به آن اشاره میکنیم.
واتر جت و تمیزکاری
تکنولوژی واتر جت اساس کار کارواشهای خانگی و صنعتی را تشکیل میدهد. این ابزار به کمک یک پمپ، آب را با فشار زیاد به سمت نازل هدایت کرده و در اختیار کاربر قرار میدهد.
میزان فشار آب خروجی از نازل کارواش با پارامتری به نام «بار» محاسبه میشود. هرچه این این پارامتر بیشتر باشد، دبی خروجی آب بیشتر خواهد بود.
کارواشها علاوه بر شستوشوی ماشین، برای شستن حیاط، لوازم خانه و کارگاه نیز کاربرد دارند.
استفاده از واتر جت برای برش فولاد سخت و تیتانیوم
استفاده از واتر جت در تمیزکاری و شستوشو خلاصه نمیشود. مهمترین و پرکاربردترین خاصیت این تکنولوژی، در برشهای صنعتی است. شاید عجیب باشد که آب بتواند آهنهای سخت و فولاد را برش دهد. اما فشار خروجی دستگاه واتر جت به قدری زیاد است که حتی تیتانیوم هم نمیتواند در مقابلش مقاومت کند.
تکنولوژی استفاده از واتر جت به بیش از یکصد سال پیش بازمیگردد. در اولین گامها، از واتر جت در زمینه استخراج معدن، ساخت تونل و سنگشویی و … بهره میبردند. از سال ۱۹۶۰ میلادی به بعد از این تکنولوژی برای برش مواد نرم هم استفاده شد.
دستگاههای صنعتی واتر جت که برای برشهای دقیق مورد استفاده قرار میگیرند؛ قادر هستند آب را با سرعت ۹۰۰ متر بر ثانیه به سمت نازل هدایت کنند.
این ابزار صنعتی و پیشرفته از اجزای زیر تشکیل شدهاست:
- سیستم پمپ فشار قوی
نقش پمپ فشار قوی در دستگاههای واتر جت، نقشی تعیین کنندهاست. هرچه قدرت این پمپ بیشتر باشد، میزان نفوذ و برش دستگاه افزایش مییابد. از پمپهای تشدیدکننده هیدرولیکی و پمپ جابهجایی مثبت در این ابزار اسفاده میکنند.
- سری برش چند محوره
سری چند محوره در جایی بالاتر از نازل دستگاه قرار دارد. این قطعه امکان برشکاری در زوایای مختلف را برای واتر جت مهیا میکند.
- نازل
نازل هدایتگر آب خروجی از دستگاه است. نازل دستگاه رابطه مستفیمی با کیفیت و دقت برش دارد.
- مخزن جذب انرژی
این مخزن پر از آب است و وظیفه خنثی سازی انرژی واتر جت بعد از عملیات برشکاری را برعهده دارد. علاوه بر این، این مخزن آب و مواد ساینده استفاده شده را در دوباره به چرخه عملکرد دستگاه برمیگرداند.
- محفظه مواد ساینده
فشار آب برای برشکاری انواع قطعات کار کافی است. اما برای برشکاری بهتر از برخی مواد ساینده مخلوط در آب استفاده میکنند از جمله سیلیکون کارباید، سیلیس و لعل.
- سیستم حرکت دو بعدی
این سیستم یک سیستم جابهجایی دو بعدی مبتنی بر محورهای X-Y است که به منظور حرکت دقیق نازل تعبیه شدهاست. این سیستم امکان جابجایی بازوی متصل به نازل را در یک محدوده مشخص فراهم میکند
- واحد کنترل کامپیوتری
تمام فرایند دستگاه واتر جت از کنترل پمپ تا میزان اختلاط مواد ساینده، فشار آب، طرح برش و … توسط واحد کنترل کامپیوتری هدایت میشود.
مزایای استفاده واتر جت
استفاده از واتر جت در بسیاری از صنایع از خودروسازی گرفته تا صنایع هوایی کاربرد دارد. این گستردگی به دلیل مزایای این روش برش نسبت به دیگر تکنولوژیها است. از جمله این مزایا میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قدرت برش بالا
- دقت برش
- افزایش سرعت کار
- امکان برشهای متنوع
- هزینه پایین